Rot Balans Ayarı

Yüksek süratlerde direksiyonunuz sarsılıyor, düz zeminde otomobil
sağa ya da sola gitme eğilimi gösteriyor, frene basıldığında bir tarafa
doğru çekiyorsa güvenliğinizi daha fazla tehlikeye düşürmeden bir rot –
balans servisine uğrayın. Rot-balans ayarlarının 5 bin km’de bir
yapılması yerinde olur.
Pek fazla önemsenmese de yol tutuş ve frenlemede hayati önem taşıyan
rot ayarı ve lastik balansının her 5 bin km de bir kontrol edilmesi
gerekiyor. Yollarımızın çukur ve tümseklerle dolu olması sadece
amortisörlere zarar vermekle kalmayıp otomobilin yerle temasını
sağlayan tekerleklerin balansını ve otomobilin istenilen doğrultuda
gitmesini sağlayan ön takımın ayarlarını da bozuyor.
Otomobilin kullanım şartlarına göre farklı kilometrelerde bozulan
rot ayarı ve tekerlek balansı ilk sinyalleri vermeye başladığı zaman
hemen bir rot-balans servisine gitmek gerekir. Otomobil üreticileri
tarafından belirlenen kesin bir bakım kilometresi olmamasına karşın
uzmanlar bir problem hissedilmese bile yaklaşık 5 bin km’de bir bu
bakımın yaptırılmasını öneriyorlar.

Rot ayarının, yani rot açılarının fabrika değerlerinde olmaması yol
güvenliğini tehlikeye soktuğu gibi yakıt tüketiminin artmasına ve
lastiklerin daha fazla aşınmasına da sebep olur. Rot ayarıyla birlikte
lastik ve jantların da dengeli bir şekilde dönmesini sağlamak amacıyla
balans ayarının yapılması gerekir. Zaten balans ayarı yapılmadan rot
ayarının doğru yapılabilmesi mümkün değildir. Rot-balans ayarı olarak
anılan bu işlemler sayesinde ayarsızlıklar nedeniyle artan yakıt
tüketimi ve lastik aşınmasmın önüne geçilebildiği gibi rot kolu, rotil,
amortisör gibi ön takım parçalarının uzun süre dayanması da sağlanır.
Rot-balans ayarlarının yaptırılacağı serviste bilgisayarlı
sistemlerin olması çok önemlidir. Özellikle yeni model otomobillerde
hassas olan ön takım ayarlarının fabrika ölçülerine getirilmesi için
bilgisayarlı sistemler idealdir. Eski sistem ayar makinelerinde hata
oranı ayarı yapan kişinin kişisel becerisiyle de değiştiğinden bu
konuda da uzman kişilerin seçilmesi yerinde olacaktır.
Balans ayarı nasıl yapılır?
Bilgisayarlı sistemlerin hata oranı çok düşük. Otomobilin yerle
temasını sağlayan tekerlekler jant ve lastik olmak üzere iki farklı
parçadan oluşur. Bu iki parçadan herhangi birinde olabilecek bir
yapısal dengesizlik tekerleğin tam bir daire çizmesini engelleyeceği
için direkt olarak konfor ve yol güvenliğini olumsuz etkiler.
Tekerlek yukarı-aşağı doğru dengesiz dönüyorsa, yani dönüş sırasında
zıplama oluyorsa statik balans ayarı; sağa sola doğru engesiz bir dönüş
varsa, tekerlek yalpalıyorsa dinamik balans ayarı yapılması gerekir.
Statik ve dinamik balans
Tekerleklerin balans ayarları iki aşamada gerçekleştirilir. Statik ve
dinamik ayarları sabit balans makinesinde yapıldıktan sonra tekerlekler
monte edilip bilye, kampana veya disklerle birlikte dönerken son balans
işlemi yapılır.
Statik ve dinamik balans ayarları için tekerlekler sökülerek sabit
balans makinesine bağlanır. Ancak balans ayarı işlemine başlanmadan
önce jantlarda herhangi bir hasar olup olmadığı kontrol edilir ve
lastik hava basınçları fabrikanın öngördüğü değerlere getirilir.
Eğer jantta bir eğrilik veya hasar varsa bunun düzeltilmesi ya da
yeni bir jant alınması gerekir. Lastik hava basınçları farklı
değerlerdeyken yapılan balans ayarı, lastik havaları fabrika ölçülerine
getirildiğinde yine ayarsızlık meydana getirir. Bilgisayarlı sabit
balans makinesine bağlanan tekerleğin hafif olan kısmı ve ne kadar
kurşun ağırlık takılması gerektiği ekranda görülür. Gerekli ağırlık
takıldıktan sonra tekrar döndürülen tekerleğin ağırlık dağılımı tam
olarak dengelendikten sonra işlem tamamlanır.

Bu işlem dört tekerleğe de ayrı ayrı yapıldıktan sonra tekerlekler
araca monte edilir. Son balans işlemi için kullanılan makinenin
tekerleği döndüren kısmı belirli bir dönme devrine ulaştığında makine
üzerindeki bir lamba belli aralıklarla yanıp sönmeye başlar. Lastikten
yansıyan ışığın makine üzerindeki optik bir sensör tarafından
okunmasıyla yine hafif olan bölge tespit edilip gerekli kurşun ağırlık
takılarak balans ayan tamamlanır.
Rot ayarı nasıl yapılır?
Rot ayarları aşınmış parçalar değiştikten sonra yapılmalı. Rot ayarının
ilk aşamasında otomobilin hayati parçalarından olan ön takım elemanları
kontrol edilir. Eğer ön takım elemanları içinde boşluk yapan, gevşeyen
ya da ömrünü tamamlayan varsa öncelikle bu problemlerin giderilmesi ve
sözkonusu parçaların yenilenmesi gerekir.
Rot ayarı tekerlek balans ayarından sonra yapılır. Oldukça kısa bir
sürede hatasız olarak rot ayarı yapılabilen bilgisayarlı makinelerin
aparatları ön tekerleklere doğru şekilde bağlanmalıdır. Aparatlar doğru
takılmazsa rot ayarı doğru olmayacağı için bu konuya dikkat edilmesi
gerekir. Bilgisayar ekranındaki değerler fabrika değerlerine gelinceye
kadar kamber, kaster, toe açıları ayarlandığında rot ayarı tamamlanmış
olur.
Balans ayarı bozukluğu nasıl anlaşılır?
Özellikle yüksek süratlerde direksiyon simidinde bir titreme ya da
vuruntu hissediliyorsa ön tekerleklerin balans ayarları bozulmuş
demektir.
Aracın arka tarafında bir titreme veya vuruntu varsa bu arka tekerleklerin balans ayarının bozulduğunu gösterir.
Rot ayarlarının bozukluğu nasıl anlaşılır?
Düz yolda direksiyon bırakıldığında araç herhangi bir yöne doğru sapıyorsa,
Virajlarda ön tekerleklerden lastik sesi geliyorsa,
Arka tekerlekler ön tekerleklerin izini takip etmiyorsa,
Tekerlekler tam karşıyı gösterirken direksiyon simidi olması gerekenden farklı bir konumda duruyorsa rot ayarları bozuk demektir